Το διαδικτυακό σεμινάριο εκπόνησης ερευνητικών εργασιών στηρίζεται σε μια γενική διαπίστωση, η οποία παρουσιάζεται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Μέσα από τις διεθνείς ηλεκτρονικές περιοδικές εκδόσεις τυφλής κρίσης, «Θεωρία και Έρευνα στις Επιστήμες της Αγωγής», «Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες», “Sciences of Education: Theory–Research–Application”, γίνεται εμφανής η τάση των εκπαιδευτικών να κλίνουν υπέρ των επιστημονικών ερευνητικών εργασιών. Ολοένα και περισσότεροι εκπαιδευτικοί, δηλαδή, καταθέτουν ερευνητικές εργασίες στις διεθνείς ηλεκτρονικές περιοδικές εκδόσεις του Ινστιτούτου. Απώτερος στόχος του νέου διαδικτυακού προγράμματος είναι η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού δυναμικού και κατ’ επέκταση της εκπαίδευσης της χώρας. Το Υπουργείο ακολουθώντας αυτή την τάση με το υπό συζήτηση νέο σχέδιο νόμου για την επιλογή διευθυντών σχολικών μονάδων δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην έρευνα με υψηλή μοριοδότηση δημοσιευμένων εργασιών σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά ή σε πρακτικά διεθνών συνεδρίων με τυφλό σύστημα κρίσης. Οι επιστημονικές εργασίες αυτού του επιπέδου μοριοδοτούνται με ένα μόριο ανά εργασία εφόσον η δημοσίευσή τους πληροί τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις σε αντίθεση με τον ισχύοντα νόμο, σύμφωνα με τον οποίο μοριοδοτούνται με 0,25 μόρια. Το Ινστιτούτο σε αυτή τη συγκυρία θέλοντας να σταθεί δίπλα στους εκπαιδευτικούς και να βοηθήσει στην εκπόνηση επιστημονικών και ερευνητικών εργασιών στο πλαίσιο ειδικού διαδικτυακού προγράμματος αναλαμβάνει την επίβλεψη εκπόνησης εργασιών προς δημοσίευση και δίνει βήμα για τη δημοσίευσή τους σε διεθνείς περιοδικές εκδόσεις και διεθνή συνέδρια.

Μέσω του συγκεκριμένου σεμιναρίου οι συμμετέχοντες μυούνται στην εφαρμογή των μεθόδων της ερευνητικής διαδικασίας και στις τεχνικές εκπόνησης επιστημονικών-ερευνητικών εργασιών. Κατά την εκπόνηση των εργασιών θα βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία μέσω σύγχρονης ή ασύγχρονης διαδικτυακής συνεργασίας με τον επιστημονικό υπεύθυνο του προγράμματος με στόχο την καλή ροή και εξέλιξη της επιστημονικής εργασίας.

Για το σκοπό αυτό, σε κάθε επιμορφούμενο παρέχονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες και πρακτικές οδηγίες τόσο για την επιλογή των θεμάτων όσο και για την εκπόνηση και συγγραφή των εργασιών, με παράλληλη επίβλεψη, καθοδήγηση και στήριξη μέσω συνεχούς ανατροφοδότησης.

3.1. Ποσοτική Έρευνα

Όταν λέμε «ποσοτική έρευνα» εννοούμε ένα σύνολο ερευνητικών διαδικασιών, όπως οι περιγραφικές, οι πειραματικές, οι συσχετιστικές και οι μεταγεγονοτικές, οι οποίες κάνουν χρήση ποσοτικών δεδομένων. Χαρακτηριστικό τους είναι η ύπαρξη:

1. ενός αντιπροσωπευτικού ή μη δείγματος, που μπορεί να κυμαίνεται από 30-35 και πλέον υποκειμένων έρευνας. Όταν απαιτείται, όμως, από την έρευνα να έχουμε αποτελέσματα γενικεύσιμα στο σύνολο του πληθυσμού, τότε απαιτείται κατ’ ανάλογο τρόπο  ένα δείγμα κατά προσέγγιση 300-1000 ατόμων.
2. ενός εργαλείου συλλογής δεδομένων, για παράδειγμα μιας κλίμακας ή ενός ερωτηματολογίου και
3. ενός συγκεκριμένου τρόπου επεξεργασίας και ανάλυσης των δεδομένων, με τη χρήση ανεξάρτητων και εξαρτημένων μεταβλητών. Στοχεύει, δε, στον προσδιορισμό της ποσοστιαίας αναλογίας συστατικών σε ένα δείγμα που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο πληθυσμό.

Στην ποσοτική έρευνα ο ερευνητής δεν έχει συνήθως άμεση επαφή με τα υποκείμενα της έρευνας.

3.2. Ποιοτική Έρευνα

Από την άλλη πλευρά, με τον όρο «ποιοτική έρευνα» νοείται το σύνολο ερευνητικών διαδικασιών, που χρησιμοποιούνται σε ένα γεγονός ή μία κατάσταση, κάνοντας χρήση ποιοτικών δεδομένων που εκμαιεύει ο ερευνητής από το υποκείμενο της έρευνας.

Η ποιοτική έρευνα είναι μια ερευνητική δραστηριότητα, η οποία χρησιμοποιεί ένα σύνολο ερμηνευτικών και υλικών πρακτικών, όπως παρατηρήσεων, σημειώσεων, συνεντεύξεων, συνομιλιών, φωτογραφιών, μαγνητοφωνήσεων και τήρησης ημερολογίων με στόχο την ερμηνευτική, νατουραλιστική προσέγγιση ενός φαινομένου. «Αυτό σημαίνει ότι οι ποιοτικοί ερευνητές μελετούν τα πράγματα στο φυσικό τους πλαίσιο, επιχειρώντας να δώσουν νόημα ή να ερμηνεύσουν τα φαινόμενα με όρους των νοημάτων που οι άνθρωποι δίνουν σε αυτά» . Ανάλογα με το είδος της ποιοτικής έρευνας, δηλαδή, οι ερευνητές επιδιώκουν να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν συγκεκριμένες κατηγορίες ευρημάτων στηριζόμενοι στις πρακτικές που χρησιμοποιούν κάθε φορά για να τεκμηριώσουν τα ευρήματά τους. Για παράδειγμα, αν ένας εκπαιδευτικός θέλει να αξιολογήσει την έκθεση ενός μαθητή, θα πρέπει να τη διορθώσει ανάγοντας τα λάθη σε κατηγορίες και βασιζόμενος σε αυτές τις κατηγορίες να είναι σε θέση να οργανώσει τη διδασκαλία του για να βοηθήσει τον μαθητή. Ενδεικτική μορφή της ποιοτικής έρευνας είναι η μελέτη περίπτωσης, ενώ ως χαρακτηριστικά της μπορούν να θεωρηθούν τα εξής:

1. η απουσία μεγάλου δείγματος,
2. η σε βάθος ανάλυση των δεδομένων (ανάλυση περιεχομένου, συνεντεύξεων, παρατηρήσεων κ.λπ.),
3. ότι ο ερευνητής έχει άμεση επαφή με τα υποκείμενα της έρευνας,
4. ότι τα αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας κατά κανόνα δεν είναι γενικεύσιμα.

3.3. Βιβλιογραφική έρευνα

Η βιβλιογραφική έρευνα αποτελεί έναν τρόπο ανάλυσης ενός θέματος, που επιδιώκει να δώσει απάντηση σε ερωτήματα χωρίς τη συλλογή ερευνητικών-εμπειρικών δεδομένων, στα οποία θα στηριχθεί για να τεκμηριώσει την απάντηση, αλλά σε βιβλιογραφικά δεδομένα, όπως εμπειρικές, θεωρητικές μελέτες ή άλλες βιβλιογραφικές έρευνες και συγγράμματα. Η μεθοδολογία συγγραφής της βιβλιογραφικής έρευνας έγκειται σε:

1. συνοπτική απόδοση των νοημάτων των υπό εξέταση βιβλιογραφικών δεδομένων,
2. κατηγοριοποίησή τους,
3. συγκριτική παρουσίαση των δεδομένων,
4. κριτική αποτίμηση των δεδομένων και 
5. συγκρότησή τους σε ένα νέο ενιαίο κείμενο.

Με τη βιβλιογραφική έρευνα προσπαθούμε να δώσουμε απαντήσεις σε ερωτήματα στηριζόμενοι στην κριτική ανάλυση άλλων, σχετικών με το θέμα, δημοσιευμένων εργασιών (εμπειρικών μελετών, θεωρητικών μελετών ή, ακόμα, και άλλων βιβλιογραφικών ερευνών), δηλαδή συνοψίζοντας, ταξινομώντας, συγκρίνοντας και συνθέτοντας υλικό που έχει ήδη δημοσιευθεί.  

Μια βιβλιογραφική έρευνα αποτελείται από τέσσερα διακριτά μέρη ως εξής:

1. την Εισαγωγή, όπου περιγράφεται ο σκοπός και το πλάνο της εργασίας,
2. την Αποσαφήνιση όρων, όπου γίνεται συνοπτική αποσαφήνιση συγκεκριμένων βασικών όρων που αποτελούν τα βασικά εννοιολογικά εργαλεία της εργασίας,
3. την Ανασκόπηση των βασικών θεωριών και της ευρύτερης υπάρχουσας βιβλιογραφίας, καθώς και τον αξιολογικό σχολιασμό τους στο τελευταίο υποκεφάλαιο,  
4. τα Συμπεράσματα που προκύπτουν από την βιβλιογραφική ανασκόπηση καθώς και προτάσεις για την περαιτέρω αντιμετώπιση του θέματος.

3.4. Ερευνητική αξιολόγηση των μαθητών και της διδασκαλίας

Όταν λέμε «Ερευνητική αξιολόγηση των μαθητών και της διδασκαλίας» εννοούμε την αξιολόγηση, η οποία αφορά το γνωστικό αντικείμενο που ο εκπαιδευτικός προτίθεται να διδάξει στους μαθητές του σε μια συγκεκριμένη διδακτική περίοδο, δύο, τεσσάρων ή περισσότερων διδακτικών ωρών.

Στις ερευνητικές διδασκαλίες το ερευνητικό εργαλείο συλλογής δεδομένων αποτελεί η κλίμακα αξιολόγησης, την οποία θα χρησιμοποιήσει ο διδάσκων-ερευνητής για την αξιολόγηση της διδασκαλίας που θα πραγματοποιήσει. Η κλίμακα κατασκευάζεται από τον ίδιο, στηρίζεται στο υλικό που θα διδάξει και περιλαμβάνει το 100% των γνώσεων που πρέπει να αποκομίσουν οι μαθητές από αυτή. Έχει ως στόχο να διαπιστωθούν οι γνώσεις από τη διδασκαλία του που θα πρέπει να έχουν αποκτήσει οι διδασκόμενοί του μετά το πέρας της ερευνητικής διδασκαλίας του. 

Για να διαπιστώσει ο διδάσκων-ερευνητής τις γνώσεις που απέκτησαν οι μαθητές του μόνο από τη διδασκαλία θα πρέπει να διαπιστώσει πρώτα τις προϋπάρχουσες της διδασκαλίας γνώσεις των μαθητών στο συγκεκριμένο θέμα. Για να το πέτυχει αυτό, οφείλει να εφαρμόσει την κλίμακα, την οποία κατασκεύασε για το τέλος της διδακτικής διαδικασίας πριν την έναρξη της διδασκαλίας του αντικειμένου και σε χρόνο t1 (Σχήμα 1) που έχει προγραμματίσει. Με τον τρόπο αυτό θα έχει διαπιστώσει τι ακριβώς γνώριζαν οι μαθητές του στο συγκεκριμένο θέμα πριν από την έναρξη της διδασκαλίας της διδακτικής ενότητας. Με το τέλος της διδασκαλίας και σε ένα χρόνο t2 (Σχήμα 1) οι μαθητές θα συμπληρώσουν πάλι τη κλίμακα για να διαπιστώσει ο εκπαιδευτικός το σύνολο των επιδόσεων  των μαθητών.       

Σχήμα 1. Παρουσίαση της Διαδοχικής ερευνητικής αξιολόγησης των μαθητών και της διδασκαλίας

Συνολικά ο εκπαιδευτής-ερευνητής εφαρμόζει την ίδια κλίμακα τρεις φορές:

1. Αρχική κλίμακα: πριν την έναρξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας για να διαπιστώσει τις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών,
2. Τελική κλίμακα: μετά το τέλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας για να διαπιστώσει τις συνολικές γνώσεις των μαθητών και τη συμβολή της διδασκαλίας,
3. Επαναληπτική κλίμακα: μία εβδομάδα μετά την εκπαιδευτική διαδικασία για να διαπιστώσει κατά πόσο η ύλη έχει αφομοιωθεί από τους μαθητές.

Με τη μέθοδο αυτή μπορεί ο διδάσκων ερευνητής να γνωρίζει τη δική του συνεισφορά στους μαθητές με απόλυτη ακρίβεια και μπορεί με την ανάλυση των αποτελεσμάτων κάθε φορά να γνωρίζει και τις πρότερες γνώσεις των μαθητών έτσι ώστε να τις λαμβάνει υπόψη του στον προγραμματισμό των επόμενων διδακτικών ενοτήτων.

3.5. Σχέδια ή σενάρια διδασκαλίας 

Ταυτότητα του διδακτικού σεναρίου

Τίτλος: Ταξίδι στον κόσμο της σοκολάτας

Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα

Διδακτική ενότητα: Διατροφή, 4ο κεφάλαιο, Α΄ τεύχος

Εμπλεκόμενη γνωστική περιοχή: Ιστορία, Γεωγραφία (διαθεματική διδασκαλία)

Μέθοδοι διδασκαλίας: συνθετική, αναλυτική, αναλυτικοσυνθετική, επικοινωνιακή μέθοδος

Διάρκεια σε ώρες διδασκαλίας: 3 διδακτικές ώρες

Τάξη υλοποίησης: Στ΄ τάξη

Αριθμός διδασκομένων: 11 κορίτσια, 13 αγόρια, Σύνολο δείγματος: 24 μαθητές

Τόπος υλοποίησης: Ε΄ δημοτικό σχολείο Άρτας

Διδάσκων: ο συγγραφέας του σεναρίου

Ο συγγραφέας οφείλει να παρουσιάσει το δείγμα που είναι η ομάδα μαθητών (αγόρια, κορίτσια) στην οποία πραγματοποιείται η διδασκαλία, τα μέσα για την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου καθώς και τα εργαλεία, τα οποία θα χρησιμοποιήσει για την διαγνωστική αξιολόγηση για να διαπιστώσει τα αποτελέσματα της διδασκαλίας του. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να προγραμματίσει με ακρίβεια, όλη τη γνώση που θα διδαχθεί  μέσω σχεδίου διδασκαλίας να συμπεριλάβει αυτή τη γνώση στην κλίμακα διαγνωστικής αξιολόγησης έτσι ώστε να είναι σε θέση να διαπιστώσει τις γνώσεις που θα αποκτηθούν από τους μαθητές με την ολοκλήρωση του σχεδίου διδασκαλίας. 

Ο εκπαιδευτικός πριν την  έναρξη της διδασκαλίας οφείλει να προσαρμόσει τις γνώσεις που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές μετά την διδασκαλία σε μια  κλίμακα και να καλέσει τους μαθητές σε χρόνο t1 να τη συμπληρώσουν πριν την έναρξη της διδακτικής περιόδου ως αρχική κλίμακα, όπως φαίνεται στο Σχήμα 1, για να  διαπιστώσει τις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών στο αντικείμενο, που σκοπεύει να διδάξει.

Σχήμα 2. Παρουσίαση της Διαδοχικής ερευνητικής αξιολόγησης των μαθητών και της διδασκαλίας

Με την ολοκλήρωση της διδασκαλίας, δηλαδή μετά τη διδακτική παρέμβαση, και σε χρόνο t2 δίνει στους μαθητές εκ νέου την αρχική κλίμακα για να τη συμπληρώσουν ως τελική αυτή τη φορά κλίμακα. Αφού λοιπόν πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα παρέμβασης με την διαδικασία που προαναφέρθηκε εφαρμόζοντας την κλίμακα ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει τα αποτελέσματα της διδασκαλίας του και γνωρίζει παράλληλα τις πρότερες γνώσεις των μαθητών του, αλλά έχει και ακριβή γνώση για τις γνώσεις που απέκτησαν οι μαθητές από την διδασκαλία του.

Ο συμμετέχων με την εκπόνηση διαφορετικών εργασιών προς δημοσίευση, εξασκείται παράλληλα στα διάφορα είδη επιστημονικών-ερευνητικών εργασιών, οι οποίες προβλέπονται στο πρόγραμμα.

4.1. Σεμινάριο 100 ωρών

Το σεμινάριο 100 ωρών είναι τρίμηνο και περιλαμβάνει την ολοκλήρωση μιας εργασίας επιλογής από το σύνολο των εργασιών, τις οποίες προβλέπει το πρόγραμμα.

4.2. Σεμινάριο 200 ωρών

Το σεμινάριο 200 ωρών είναι εξάμηνο και περιλαμβάνει την ολοκλήρωση δύο εργασιών επιλογής από το σύνολο των εργασιών, τις οποίες προβλέπει το πρόγραμμα.

4.3. Σεμινάριο 300 ωρών

Το σεμινάριο 300 ωρών είναι οκτάμηνο και περιλαμβάνει την ολοκλήρωση τριών εργασιών επιλογής από το σύνολο των εργασιών, τις οποίες προβλέπει το πρόγραμμα.

4.4. Σεμινάριο 400 ωρών

Το σεμινάριο 400 ωρών είναι ετήσιο και περιλαμβάνει την ολοκλήρωση τεσσάρων εργασιών επιλογής από το σύνολο των εργασιών, τις οποίες προβλέπει το πρόγραμμα.

4.5. Συγκεντρωτικός πίνακας δραστηριοτήτων επιμορφωτικών σεμιναρίων:

* Η διάρκεια του προγράμματος υπολογίζεται σε ένα ακαδημαϊκό έτος.

Όλες οι εργασίες που υποβάλλονται, είτε για τα συνέδρια είτε, για τις περιοδικές εκδόσεις υπόκεινται στους παρακάτω κανόνες:

1. Ακολουθούν τη διαδικασία της τυφλής κρίσης, δηλαδή οι εργασίες αποστέλλονται στους κριτές ανώνυμα, και ως εκ τούτου ο κριτής δεν γνωρίζει τον συγγραφέα και αντίστροφα.
2. Η επιτροπή κριτών απαρτίζεται από πανεπιστημιακούς και κατόχους διδακτορικού τίτλου σπουδών.
3. Κάθε εργασία, ανάλογα με το γνωστικό αντικείμενο στο οποίο εμπίπτει, αποστέλλεται προς κρίση στον αντίστοιχου γνωστικού αντικειμένου κριτή.

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της κρίσης οι εργασίες δημοσιεύονται σε περιοδικά με ISSN,  σε πρακτικά συνεδρίων ή σε συλλογικούς τόμους με ISBN. Με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο Ν. 4547 η κάθε εργασία μοριοδοτειται με 0,25 μόρια και με το νέο νομοθετικό πλαίσιο η κάθε εργασία μοριοδοτείται με 1 μόριο.

Με βάση τις οδηγίες της Διαδικασίας της Μπολόνια, στους συμμετέχοντες παρέχεται αντιστοιχία με το σύστημα χορήγησης και μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μονάδων Κατοχύρωσης Μαθημάτων (European Credit Transfer and Accumulation System – ECTS). Οι πιστωτικές μονάδες ECTS εκφράζουν το συνολικό φόρτο εργασίας (διδασκαλία και προσωπική μελέτη) που χρειάζονται οι συμμετέχοντες για να επιτύχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Με βάση το σύστημα αυτό, στους συμμετέχοντες πιστοποιείται αντιστοιχία μονάδων ECTS όπως φαίνεται στον πίνακα 2.

Πίνακας 2:
Αντιστοιχία προγραμμάτων επιμόρφωσης σε επιμόρφωσης σε ECTS

Ο αριθμός των ECTS αναγράφεται στη βεβαίωση παρακολούθησης και το πιστοποιητικό σπουδών που χορηγούνται στους συμμετέχοντες με την επιτυχή ολοκλήρωση του σεμιναρίου και αναγνωρίζεται από όλα τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες που εφαρμόζουν το σύστημα ECTS.

Δηλώσεις συμμετοχής έως 22 Μαρτίου 2021.