Διγλωσσία και δίγλωσση εκπαίδευση

Ποικίλοι οικονομικοπολιτικοί και γεωπολιτικοί παράγοντες συντελούν στην επαφή διαφορετικών πολιτισμών, κουλτούρων και γλωσσών από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οδηγώντας τις διάφορες ανά τον κόσμο κοινότητες να ζουν σε δίγλωσσα και διαπολιτισμικά περιβάλλοντα, καθιστώντας τη διγλωσσία κανόνα.

Στο φαινόμενο της διγλωσσίας έχει δοθεί πληθώρα ορισμών ανάλογα με τη σκοπιά που ο κάθε ερευνητής εξετάζει το ζήτημα. Στο παρόν σεμινάριο σκιαγραφείται το φαινόμενο από διαφορετικές οπτικές, παρέχοντας στον επιμορφούμενο την δυνατότητα συνολικής κατανόησης του.

Σε αυτό το πλαίσιο, στο συγκεκριμένο σεμινάριο θα γίνει εκτενής παρουσίαση των μορφών διγλωσσίας και των δίγλωσσων προγραμμάτων στην εκπαίδευση. Θα παρουσιαστούν οι κυριότερες μορφές του φαινομένου και οι τύποι της δίγλωσσης εκπαίδευσης, που ορίζονται από τους στόχους που τίθενται κάθε φορά. Σκοπός του προγράμματος είναι από τη μια η θεωρητική και από την άλλη η ερευνητική κατάρτιση των επιμορφούμενων αναφορικά με τη δίγλωσση εκπαίδευση αλλά και το φαινόμενο της διγλωσσίας συνολικά.

1.1. Θεωρητική κατάρτιση

Βασικός στόχος του σεμιναρίου είναι οι επιμορφούμενοι να καταστούν αποτελεσματικοί στην άσκηση των καθηκόντων τους αναφορικά με τη διγλωσσία και τη δίγλωσση εκπαίδευση. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσα από την ουσιαστική γνώση των διάφορων μορφών διγλωσσίας και της διαπολιτισμικότητας μέσα από το πρίσμα της δίγλωσσης εκπαίδευσης.

Προς ενίσχυση του στόχου αυτού, το σεμινάριο παρέχει επιμόρφωση σε βασικά στοιχεία της δίγλωσσης εκπαίδευσης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, παρουσιάζει στάσεις και αντιλήψεις εκπαιδευτικών της προσχολικής ηλικίας απέναντι στο φαινόμενο, αναλύεται το δίλημμα σχετικά με την ενδυνάμωση ή την αποδυνάμωση αντίστοιχα των δίγλωσσων μαθητών, γίνεται λόγος για τη διγλωσσία και τη φωνημική συνειδητοποίηση στην προσχολική ηλικία ενώ με γνώμονα την διγλωσσία και την διαπολιτισμικότητα, παρουσιάζονται τα δεδομένα της διαμόρφωσης της διαπολιτισμικής ταυτότητας.

1.2. Ερευνητική κατάρτιση

Από την άλλη πλευρά, μέσω του συγκεκριμένου σεμιναρίου οι επιμορφούμενοι μυούνται στην εφαρμογή των μεθόδων της ερευνητικής διαδικασίας και στις τεχνικές εκπόνησης επιστημονικών – ερευνητικών εργασιών, με στόχο να προχωρήσουν στη δημοσίευσή τους σε διεθνείς περιοδικές εκδόσεις με κριτές και τυφλή κρίση αλλά και να συμμετάσχουν σε διεθνή και πανελλήνια επιστημονικά συνέδρια.

Για το σκοπό αυτό, σε κάθε επιμορφούμενο παρέχονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες και πρακτικές οδηγίες τόσο για την επιλογή των θεμάτων των εργασιών όσο και για την εκπόνηση και συγγραφή των ερευνητικών εργασιών, με παράλληλη επίβλεψη, καθοδήγηση και στήριξη μέσω συνεχούς ανατροφοδότησης.

1.2.1. Δυνατότητες δημοσίευσης μοριοδοτούμενων εργασιών

Στόχος είναι οι ερευνητικές εργασίες που εκπονούν οι επιμορφούμενοι να καταστούν υποψήφιες για δημοσίευση σε μία από τις διεθνείς ηλεκτρονικές περιοδικές εκδόσεις με ISSN του Ινστιτούτου Πολιτισμού, Δημοκρατίας και Εκπαίδευσης. Η κάθε δημοσιευμένη εργασία μοριοδοτείται με τον ισχύοντα νόμο Ν. 4547 με 0,25 μόρια.

Οι διεθνείς ηλεκτρονικές περιοδικές εκδόσεις είναι:

• «Θεωρία και Έρευνα στις Επιστήμες της Αγωγής» (http://periodiko.inpatra.gr),
• «Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες» (http://politika.inpatra.gr),
• “Theory and Research in the Sciences of Education” (http://e-journal.inpatra.gr).

Προϋπόθεση για δημοσίευση εργασιών στις ηλεκτρονικές περιοδικές εκδόσεις είναι οι εργασίες αυτές να κατατεθούν προς κρίση σύμφωνα με τις οδηγίες που αναφέρονται στις αντίστοιχες ιστοσελίδες των περιοδικών και να εγκριθούν από την επιτροπή κριτών τους, σύμφωνα με την παρακάτω διαδικασία κρίσης.

1.2.1.1. Η διαδικασία της κρίσης

Όλες οι εργασίες που υποβάλλονται προς κρίση είτε για τα συνέδρια είτε για τις περιοδικές εκδόσεις, υπόκεινται στους παρακάτω κανόνες:

1. Ακολουθούν τη διαδικασία της τυφλής κρίσης, δηλαδή οι εργασίες αποστέλλονται στους κριτές ανώνυμα, και ως εκ τούτου ο κριτής δεν γνωρίζει τον συγγραφέα και αντίστροφα.
2. Η επιτροπή κριτών απαρτίζεται από πανεπιστημιακούς και κατόχους διδακτορικού τίτλου σπουδών.
3. Κάθε εργασία, ανάλογα με το γνωστικό αντικείμενο στο οποίο εμπίπτει, αποστέλλεται προς κρίση στον αντίστοιχου γνωστικού αντικειμένου κριτή.

1.2.2. Συμμετοχή σε συνέδρια ως εισηγητές

Εφόσον οι επιμορφούμενοι το επιθυμούν, οι εργασίες που θα εκπονήσουν στο πλαίσιο των υποχρεώσεων του σεμιναρίου υπό την επίβλεψη του φορέα, εκτός από τις περιοδικές εκδόσεις μπορούν να υποβληθούν ως υποψήφιες ανακοινώσεις για παρουσίαση στα συνέδρια που διοργανώνει κάθε χρόνο το Ινστιτούτο Πολιτισμού Δημοκρατίας και Εκπαίδευσης με τις ίδιες διαδικασίες κρίσης όπως και στις διεθνείς ηλεκτρονικές περιοδικές εκδόσεις. Τα πρακτικά των συνεδρίων με ξεχωριστό ISBN αναρτώνται στην ιστοσελίδα του ΙΠΟΔΕ: http://www.ipode.gr.

• Σε εν ενεργεία και αδιόριστους εκπαιδευτικούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό Προσχολικής, Α’/θμιας και Β’/θμιας Εκπαίδευσης (φιλολόγους, δασκάλους, νηπιαγωγούς, βρεφονηπιοκόμους)

• Σε στελέχη εκπαίδευσης Α’/θμιας και Β’/θμιας εκπαίδευσης από την Ελλάδα και το εξωτερικό (σχολικούς συμβούλους, διευθυντές σχολικών μονάδων και εκπαίδευσης, προϊσταμένους γραφείων εκπαίδευσης)
• Σε εκπαιδευτικούς Διαπολιτισμικών Σχολείων και Σχολείων Ειδικής Αγωγής
• Σε εκπαιδευτές Δημόσιων Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΔΙΕΚ), Δημόσιων Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης Ειδικής Αγωγής και Δημόσιων Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΔΣΕΚ) με ειδικότητες αντίστοιχης θεματικής με τη Διγλωσσία και τη Δίγλωσση Εκπαίδευση
• Σε εκπαιδευτές ενηλίκων των Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ), των Πειραματικών Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΠΣΕΚ) και των Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) του ΟΑΕΔ με ειδικότητες αντίστοιχης θεματικής με τη Διγλωσσία και τη Δίγλωσση Εκπαίδευση
• Σε εκπαιδευτές των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας
• Σε προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς φοιτητές, υποψήφιους διδάκτορες και κατόχους των αντίστοιχων διπλωμάτων ειδίκευσης
• Γενικά, σε όσους καλούνται ή ενδιαφέρονται να διδάξουν δίγλωσσους μαθητές ή να ερευνήσουν τον τομέα της διγλωσσίας στην εκπαίδευση

Βασική επιδίωξη του σεμιναρίου είναι η ουσιαστική και ποιοτική επιμόρφωση, που εφοδιάζει τους επιμορφούμενους με εξειδικευμένες γνώσεις όσον αφορά στη διγλωσσία και στη δίγλωσση εκπαίδευση.

Με το σεμινάριο αυτό οι επιμορφούμενοι αποκτούν γνώσεις, τις οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και συγκεκριμένα σε περιβάλλοντα δι-πολιτισμικά, με άτομα δίγλωσσα, στα οποία η γνωστική εξειδίκευση είναι απαραίτητη.

Πιο συγκεκριμένα, με την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος αναμένεται οι επιμορφούμενοι να αναπτύξουν δεξιότητες ως εξής:

• να γνωρίζουν σε βάθος μορφές διγλωσσίας
• να αναγνωρίζουν τύπους διγλωσσίας βάσει του ιδιαίτερου πολιτισμικού, γλωσσικού, κοινωνικού και ηλικιακού περιβάλλοντος που εκδηλώνεται κάθε φορά
• να αντιληφθούν τη σχέση διγλωσσίας και φωνημικής συνειδητοποίησης στην προσχολική ηλικία
• να αντιληφθούν τη σχέση διγλωσσίας και ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος
• να εφαρμόζουν δίγλωσσα εκπαιδευτικά προγράμματα
• να διαχειρίζονται δημιουργικά περιστάσεις Εναλλαγής Κωδίκων
• να γνωρίζουν τις μεθόδους της ερευνητικής διαδικασίας στη διαπολιτισμική εκπαίδευση (βασικές έννοιες στατιστικής, στάδια ποσοτικής έρευνας και διαφορές με την ποιοτική κ.ά.)
• να συγγράφουν θεωρητικές ή ερευνητικές εργασίες προς δημοσίευση σε περιοδικά με κριτές και επιστημονικά συνέδρια.

Βασικές θεματικές ενότητες:

• Μορφές διγλωσσίας
• Διγλωσσία και προσχολική ηλικία
• Διγλωσσία και νηπιαγωγείο
• Διγλωσσία και διαπολιτισμικότητα
• Ενδυνάμωση/αποδυνάμωση
• Ο ρόλος των εκπαιδευτικών
• Ελληνική νοηματική
• Σχέδια μαθήματος – Αρχέτυπα διδασκαλίας

Τα προγράμματα πραγματοποιείται διαδικτυακά με ασύγχρονη εκπαίδευση.

5.1. Σεμινάριο 200 ωρών

Τα σεμινάρια επιμόρφωσης 200 ωρών είναι εξάμηνα και περιλαμβάνουν για τους επιμορφούμενους τα εξής:

• 160 ώρες ασύγχρονης εκπαίδευσης, οι οποίες πραγματοποιούνται με τη μελέτη ηλεκτρονικού εγχειριδίου και πιστοποιούνται με τη συμπλήρωση τεστ πολλαπλών επιλογών. Για την εμπέδωση της ύλης θα δίνονται άρθρα, κεφάλαια βιβλίων, βιντεοσκοπημένες τηλεδιασκέψεις ή εισηγήσεις, για τα οποία οι επιμορφούμενοι θα πρέπει να πραγματοποιήσουν εργασίες που θα τους ανατίθενται.
• 40 ώρες για πρακτική άσκηση υπό τη μορφή εκπόνησης 1 αρχετύπου-σχεδίου διδασκαλίας σε συνεργασία με τους επιβλέποντες, το οποίο έχει ως στόχο τη βελτίωση της διδακτικής ετοιμότητας των επιμορφούμενων (http://ipode.gr/wp-content/uploads/2021/01/didaktika_senaria.pdf).

5.2. Σεμινάριο 300 ωρών

Τα σεμινάρια επιμόρφωσης 300 ωρών είναι εξάμηνα και περιλαμβάνουν για τους επιμορφούμενους τα εξής:

• 160 ώρες ασύγχρονης εκπαίδευσης, οι οποίες πραγματοποιούνται με τη μελέτη ηλεκτρονικού εγχειριδίου και πιστοποιούνται με τη συμπλήρωση τεστ πολλαπλών επιλογών. Για την εμπέδωση της ύλης θα δίνονται άρθρα, κεφάλαια βιβλίων, βιντεοσκοπημένες τηλεδιασκέψεις ή εισηγήσεις, για τα οποία οι επιμορφούμενοι θα πρέπει να πραγματοποιήσουν εργασίες που θα τους ανατίθενται.

• 40 ώρες για πρακτική άσκηση υπό τη μορφή εκπόνησης 1 αρχετύπου-σχεδίου διδασκαλίας σε συνεργασία με τους επιβλέποντες, το οποίο έχει ως στόχο τη βελτίωση της διδακτικής ετοιμότητας των επιμορφούμενων (http://ipode.gr/wp-content/uploads/2021/01/didaktika_senaria.pdf),
• 100 ώρες για την εφαρμογή μιας διαδοχικής ερευνητικής αξιολόγησης των μαθητών και της διδασκαλίας ή για την εκπόνηση μιας βιβλιογραφικής έρευνας.

Όλες οι εργασίες πραγματοποιούνται από τους επιμορφούμενους υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση του φορέα υλοποίησης του προγράμματος.

5.3. Σεμινάριο 400 ωρών

Τα σεμινάρια επιμόρφωσης 400 ωρών είναι ετήσια και περιλαμβάνουν για τους επιμορφούμενους τα εξής:

• 160 ώρες ασύγχρονης εκπαίδευσης, οι οποίες πραγματοποιούνται με τη μελέτη ηλεκτρονικού εγχειριδίου και πιστοποιούνται με τη συμπλήρωση τεστ πολλαπλών επιλογών. Για την εμπέδωση της ύλης θα δίνονται άρθρα, κεφάλαια βιβλίων, βιντεοσκοπημένες τηλεδιασκέψεις ή εισηγήσεις, για τα οποία οι επιμορφούμενοι θα πρέπει να πραγματοποιήσουν εργασίες που θα τους ανατίθενται.

• 40 ώρες για πρακτική άσκηση υπό τη μορφή εκπόνησης 1 αρχετύπου-σχεδίου διδασκαλίας σε συνεργασία με τους επιβλέποντες, το οποίο έχει ως στόχο τη βελτίωση της διδακτικής ετοιμότητας των επιμορφούμενων (http://ipode.gr/wp-content/uploads/2021/01/didaktika_senaria.pdf),
• 100 ώρες για την εφαρμογή μιας ερευνητικής αξιολόγησης της διδασκαλίας ή για την εκπόνηση μιας βιβλιογραφικής έρευνας,
• 100 ώρες για την εκπόνηση μιας ποσοτικής ή ποιοτικής έρευνας.

Όλες οι εργασίες πραγματοποιούνται από τους επιμορφούμενους υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση του φορέα υλοποίησης του προγράμματος.

5.4. Συγκεντρωτικός πίνακας δραστηριοτήτων επιμορφωτικών σεμιναρίων:

* Η διάρκεια επιμόρφωσης υπολογίζεται ανά ακαδημαϊκό έτος.

6.1. Μοριοδότηση σεμιναρίων

Αναφορικά με την αναγνώριση και τη μοριοδότηση, έχουμε να σας γνωστοποιήσουμε τα εξής:

1. Στο δημόσιο τομέα, αναγνωρίζονται και μοριοδοτούνται:
   • ανάλογα με το πρόγραμμα, το πλάνο και το σκοπό των εκάστοτε επιτροπών κρίσης του Υπουργείου Παιδείας και των υπηρεσιών του στις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης
   • ως συνεκτιμώμενο προσόν στη συνέντευξη για εκλογή διευθυντών σχολικών μονάδων κ.λπ.
2. Τα σεμινάρια αναγνωρίζονται και μοριοδοτούνται στον ιδιωτικό τομέα και σε δομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση τις μονάδες ECTS που αντιστοιχούν στο κάθε επιμορφωτικό πρόγραμμα.

Δεδομένου ότι η μοριοδότηση των προγραμμάτων εξαρτάται κάθε φορά από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, προτείνεται οι επιμορφούμενοι, που πέραν της επιμόρφωσης επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν την επιμόρφωσή τους για τη διεκδίκηση συγκεκριμένης θέσης, να πραγματοποιούν οι ίδιοι τη δική τους έρευνα σχετικά με την αναγνώριση.

6.2. Μοριοδότηση Εργασιών

Oι ερευνητικές και θεωρητικές εργασίες, οι οποίες δημοσιεύονται στις διεθνείς ηλεκτρονικές περιοδικές εκδόσεις με κριτές μοριοδοτούνται με 1 μόριο, σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο.

6.3. Αντιστοιχία σε ECTS

Με βάση τις οδηγίες της Διαδικασίας της Μπολόνια, στους επιμορφούμενους παρέχεται αντιστοιχία με το σύστημα χορήγησης και μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μονάδων Κατοχύρωσης Μαθημάτων (European Credit Transfer and Accumulation System – ECTS). Οι πιστωτικές µονάδες ECTS εκφράζουν το συνολικό φόρτο εργασίας (διδασκαλία και προσωπική μελέτη) που χρειάζονται οι επιμορφούμενοι για να επιτύχουν τα αναµενόµενα µαθησιακά αποτελέσµατα.

Με βάση το σύστημα αυτό, στους επιμορφούμενους πιστοποιείται αντιστοιχία μονάδων ECTS όπως φαίνεται στον πίνακα 1:

Πίνακας 1: Αντιστοιχία προγραμμάτων επιμόρφωσης σε επιμόρφωσης σε ECTS

Ο αριθμός των ECTS αναγράφεται στη βεβαίωση παρακολούθησης και το πιστοποιητικό σπουδών που χορηγούνται στους επιμορφούμενους  με την επιτυχή ολοκλήρωση του σεμιναρίου και αναγνωρίζεται από όλα τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες που εφαρμόζουν το σύστημα ECTS.

7.1. Εκπαιδευτικό υλικό

Στους επιμορφούμενους χορηγούνται:

• Ηλεκτρονικά εγχειρίδια (ebook)
• Πρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό, όπως:
  • βιντεοσκοπημένες ανακοινώσεις ερευνητικών και θεωρητικών εργασιών,
  • βιντεοσκοπημένες τηλεδιασκέψεις πανεπιστημιακών,
  • πρόσβαση στο αρχείο της ηλεκτρονικής περιοδικής έκδοσης «Θεωρία και Έρευνα στις Επιστήμες της Αγωγής»,
  • πρόσβαση στο αρχείο της ηλεκτρονικής περιοδικής έκδοσης «Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες»,
  • πρόσβαση στο αρχείο της ηλεκτρονικής περιοδικής έκδοσης “Sciences of Education",
  • άλλα επιστημονικά άρθρα.
• Προδιαγραφές συγγραφής και μορφοποίησης εργασιών

7.2.Τίτλοι σπουδών που χορηγούνται:

• Πιστοποιητικό Επιμόρφωσης,
• Αποδεικτικό μαθημάτων και εργασιών και
• Βεβαίωση ερευνητικής δραστηριότητας.

7.3.Αξιολόγηση επιμορφούμενων

Ανάλογα με τον εκάστοτε τύπο σεμιναρίου, η αξιολόγηση των επιμορφούμενων προκύπτει από:

• την παράδοση των εργασιών της ασύγχρονης εκπαίδευσης,
• τη συμπλήρωση του τεστ πολλαπλών επιλογών,
• την εκπόνηση των ερευνητικών εργασιών,
• την πραγματοποίηση της πρακτικής άσκησης.

Έναρξη σεμιναρίου από τον Νοέμβριο 2021